Hà Nội Chùa Thầy Hà Nội là một trong những ngôi chùa cổ kính nhất miền Bắc, tọa lạc dưới chân núi Sài Sơn, gắn liền với thiền sư Từ Đạo Hạnh – người sáng lập nghệ thuật múa rối nước. Không chỉ là điểm đến tâm linh, chùa còn mang đậm giá trị văn hóa, tín ngưỡng và cảnh quan thiên nhiên hài hòa, thu hút du khách thập phương.
1. Đôi nét về Chùa Thầy Hà Nội
Chùa Thầy tên chữ là Thiên Phúc Tự, được hình thành vào khoảng thế kỷ XI dưới triều vua Lý Nhân Tông. Ban đầu, nơi đây chỉ là một am nhỏ – nơi thiền sư Từ Đạo Hạnh tu hành và truyền đạo. Không lâu sau, chùa được phát triển thành Thiên Phúc Tự, gồm ba điện chùa Hạ – Trung – Thượng, thể hiện ba kiếp sống của Từ Đạo Hạnh: từ tăng sĩ đến đế vương, rồi thành Phật.
Thiền sư nổi tiếng với truyền thuyết chữa bệnh, gọi mưa, và sáng lập nghệ thuật múa rối nước, được biểu diễn ngay tại Thủy đình giữa hồ Long Trì.
Từ Đạo Hạnh không chỉ là người có công lớn trong việc truyền bá Phật pháp, mà còn là tổ nghề múa rối nước. Chùa Thầy từ lâu đã trở thành trung tâm văn hóa – tâm linh, gắn liền với tín ngưỡng dân gian và đời sống tinh thần của người Việt.
2. Kiến trúc hài hòa phong thủy
Chùa Thầy nằm theo thế phong thủy hình con rồng: núi Thầy là thân, Long Đẩu là đầu, hồ Long Trì là miệng rồng, và hai cây gạo là râu rồng. Chính giữa hồ, Nhà Thủy đình như viên ngọc giữa miệng rồng, hai cây cầu Nhật Tiên – Nguyệt Tiên như răng rồng kiều diễm.
Toàn bộ khuôn viên được thiết kế theo hình chữ “Tam”, gồm ba tòa điện nối tiếp nhau: Chùa Hạ (Tiền đường), Chùa Trung (Trung điện) và Chùa Thượng (Thượng điện). Mỗi tòa điện được lợp mái ngói ta âm dương, cột kèo bằng gỗ lim sẫm màu, kết cấu vì kèo kiểu “chồng rường giá chiêng” truyền thống, tạo nên sự vững chãi mà thanh thoát.
Bên trong các điện thờ là hệ thống tượng Phật và tượng thánh có niên đại hàng trăm năm, được chạm khắc tinh xảo, sơn son thếp vàng. Đặc biệt, tượng Thiền sư Từ Đạo Hạnh được đặt ở chính điện với ba dáng khác nhau: lúc là thiền sư, lúc là đế vương và lúc là hóa Phật – biểu hiện cho ba kiếp hóa thân của ngài.
Trên cao là gác chuông và gác trống, đặt ở hai đầu mái ngói, vừa cân xứng vừa mang ý nghĩa linh thiêng. Chuông và trống vang lên những âm thanh trầm mặc, quyện vào không khí tĩnh tại nơi cửa Phật, như đánh thức tâm hồn người trần tục.
3.Các khu vực nổi bật trong Chùa Thầy
- Chùa Hạ (Tiền đường) là nơi đầu tiên du khách đặt chân đến, là không gian chính để hành lễ. Gian chính rộng rãi, trầm mặc, với hương trầm nghi ngút và tượng Phật cổ kính tạo cảm giác trang nghiêm.
- Chùa Trung (Trung điện) nằm giữa, thờ Tam Thế Phật và mười tám vị La Hán. Không gian thanh tịnh, ánh sáng dịu nhẹ, rất thích hợp để lắng lòng và chiêm nghiệm giáo lý nhà Phật.
- Chùa Thượng (Thượng điện) tọa lạc trên cao, là nơi thờ Thiền sư Từ Đạo Hạnh với ba hóa thân: nhà sư – đế vương – Phật. Từ đây có thể phóng tầm mắt ngắm trọn cảnh núi non và hồ nước phía dưới.
- Thủy đình nằm giữa hồ Long Trì, là sân khấu múa rối nước truyền thống – một nét nghệ thuật gắn liền với Thiền sư Từ Đạo Hạnh. Vào mùa lễ hội, nơi đây trở thành điểm biểu diễn thu hút đông đảo du khách.
- Cầu Nhật Tiên và Nguyệt Tiên cong mềm bắc qua hồ, nối liền chùa với Thủy đình. Hai cây cầu tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng, tạo nét duyên dáng, hài hòa cho toàn bộ khuôn viên chùa.
4. Lễ hội Chùa Thầy – Sự hòa quyện tín ngưỡng & nghệ thuật
Thời gian tổ chức: Từ ngày mùng 5 đến mùng 8 tháng 3 âm lịch hằng năm
Địa điểm: Khu di tích Chùa Thầy, xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội
Đây là một trong những lễ hội mùa xuân đặc sắc bậc nhất miền Bắc, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là dịp tôn vinh các giá trị nghệ thuật dân gian Việt Nam.
Hoạt động nổi bật gồm:
- Lễ cầu an, rước kiệu và nghi thức tắm tượng Phật đầy trang nghiêm
- Biểu diễn múa rối nước ngay trên hồ Long Trì – loại hình nghệ thuật do thiền sư Từ Đạo Hạnh khai sáng
- Chèo thuyền truyền thống, tạo nên không gian văn hóa dân gian đặc sắc
- Thưởng thức các trích đoạn chèo, tuồng cổ với âm hưởng dân ca Bắc Bộ
- Tham gia nhiều trò chơi dân gian sôi động như bịt mắt bắt dê, đánh đu, kéo co,…
Lễ hội là dịp để người dân và du khách thập phương không chỉ cầu mong bình an đầu năm, mà còn được sống trong không khí văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc.
5. Trải nghiệm tại Chùa Thầy
Đến với Chùa Thầy tại Hà Nội du khách không chỉ chiêm bái một công trình tôn giáo lâu đời, mà còn được hòa mình vào không gian thiên nhiên tĩnh tại, mang đậm dấu ấn văn hóa dân gian Bắc Bộ. Một số trải nghiệm không nên bỏ lỡ:
- Vãn cảnh chùa và “sống chậm” dưới tán cây cổ thụ, thả hồn bên mặt hồ Long Trì phẳng lặng như gương.
- Nghe giảng tích xưa, tìm hiểu về thiền sư Từ Đạo Hạnh – người vừa là vị cao tăng lỗi lạc, vừa là tổ sư sáng lập nghệ thuật múa rối nước.
- Chiêm ngưỡng kiến trúc cổ độc đáo với sự hòa quyện hài hòa giữa trời – đất – nước và đá núi Sài Sơn tự nhiên.
- Thưởng thức đặc sản địa phương nhẹ nhàng, đậm hồn quê như cốm Sài Sơn, nước vối mát lành hay chè sen thơm dịu.
6. Hướng dẫn tham quan
Giờ mở cửa: 07:00 – 17:00 hằng ngày
Phí tham quan: Miễn phí vào cổng và lễ bái
Phương tiện di chuyển:
- Xe máy / ô tô cá nhân: Theo hướng Đại lộ Thăng Long – Quốc Oai
- Taxi / Grab: Tìm điểm đến “Chùa Thầy Sài Sơn” trên ứng dụng
- Xe buýt: Có tuyến từ trung tâm Hà Nội đến khu vực Quốc Oai (nên tra tuyến cập nhật tùy thời điểm)
Một số lưu ý khi tham quan:
- Mặc trang phục lịch sự, phù hợp không gian tâm linh.
- Mang theo đèn pin nhỏ nếu dự định khám phá hang Cắc Cớ.
- Chuẩn bị nước uống, bảo vệ môi trường và tuân thủ quy tắc lễ chùa.
Cùng Tuốtz khám phá thêm nhiều địa điểm kỳ thú khác ở Việt Nam nhé!