Làng gốm Bát Tràng: Hồn gốm Việt bên dòng sông Hồng

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 13km về phía Đông Nam, làng gốm Bát Tràng nằm yên bình bên bờ sông Hồng, là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời và nổi tiếng nhất Việt Nam. Với hơn 700 năm lịch sử, Bát Tràng không chỉ là nơi sản xuất gốm sứ thủ công tinh xảo mà còn là điểm đến du lịch văn hóa – trải nghiệm hấp dẫn bậc nhất khi ghé thăm thủ đô.

1. Lịch sử hình thành làng gốm Bát Tràng

Làng gốm Bát Tràng được hình thành vào khoảng thế kỷ 14, dưới triều Trần, khi các nghệ nhân gốm từ vùng Thanh Hóa, Ninh Bình theo vua Lê rời đô ra Thăng Long và lập làng tại ven sông Hồng – nơi có nguồn đất sét trắng dồi dào. Tên gọi “Bát Tràng” có nghĩa là “xưởng làm bát” (Bát = bát đĩa, Tràng = xưởng)

Nhờ kỹ thuật làm gốm tinh xảo, kết hợp với nguồn nguyên liệu phong phú, Bát Tràng nhanh chóng nổi danh khắp cả nước, từng là nơi cung cấp gốm cho triều đình, quý tộc và cả xuất khẩu sang Nhật Bản, Trung Quốc, Đông Nam Á. Qua bao thế kỷ thăng trầm, nới đây vẫn gìn giữ được hồn cốt của nghề gốm, trở thành biểu tượng văn hóa thủ công của đất Thăng Long – Hà Nội.

2. Nghệ thuật làm gốm truyền thống độc đáo

• Tinh hoa từ đất, lửa và bàn tay người thợ

Gốm Bát Tràng nổi tiếng bởi sự cầu kỳ trong kỹ thuật tạo hình, tráng men, vẽ hoa văn và nung lò. Mỗi sản phẩm gốm đều trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như: chọn đất, chuốt tay, đắp nổi, khắc chìm, tráng men, vẽ tay, nung ở nhiệt độ cao…

Đặc biệt, các nghệ nhân còn sử dụng các loại men cổ truyền như men tro, men ngọc, men rạn, tạo nên những sản phẩm gốm có màu sắc lạ mắt, độ bóng cao và giá trị thẩm mỹ bền vững theo thời gian.

• Đa dạng chủng loại và mẫu mã

Từ các vật dụng hàng ngày như bát, đĩa, ấm chén, chum vại… đến các sản phẩm mỹ nghệ, tượng phật, đồ thờ cúng, tranh gốm – gốm Bát Tràng luôn nổi bật bởi nét riêng, vừa truyền thống vừa hiện đại, phù hợp cả với nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

3. Tham quan làng nghề gốm Bát Tràng có gì hấp dẫn?

3.1. Trải nghiệm làm gốm tại các xưởng thủ công

Điểm thu hút đặc biệt nhất của Bát Tràng là du khách có thể tự tay làm gốm tại các xưởng thủ công. Chỉ với 20.000–50.000 đồng, bạn sẽ được ngồi bên bàn xoay, nhào nặn đất sét, tạo hình chiếc cốc, chậu hoa hay con vật ngộ nghĩnh theo ý thích. Các nghệ nhân tại đây sẽ hướng dẫn tận tình từng bước, giúp bạn hoàn thiện một sản phẩm “made by me” đúng nghĩa.

Sau khi tạo hình, bạn có thể lựa chọn vẽ và tô màu sản phẩm, rồi gửi lại để nung. Chỉ sau vài ngày, tác phẩm sẽ được gửi đến tận tay bạn – như một món quà kỷ niệm mang dấu ấn riêng, không trùng lặp.

Đây là hoạt động được các bạn trẻ, gia đình có trẻ nhỏ, hoặc khách quốc tế đặc biệt yêu thích.

3.2. Tham quan Chợ Gốm Bát Tràng

Chợ gốm nằm ngay trung tâm làng, là thiên đường mua sắm thủ công mỹ nghệ, với hàng trăm gian hàng bày bán đủ loại sản phẩm gốm từ cổ điển đến hiện đại. Tại đây, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi hàng nghìn món đồ gốm tinh xảo: từ ấm trà, bình hoa, lọ lộc bình cho tới tượng linh vật, đồ trang trí và quà lưu niệm. Mỗi món đồ đều được chế tác thủ công với họa tiết độc đáo, vừa mang tính thẩm mỹ cao vừa gắn liền với văn hóa Á Đông.

Đặc biệt, nhiều gian hàng còn cho phép du khách vẽ gốm trực tiếp lên sản phẩm, tạo ra một làn gió mới đầy sáng tạo cho du lịch thủ công truyền thống.

3.3. Khám phá không gian làng cổ tại làng gốm Bát Tràng

Không chỉ có gốm, Bát Tràng còn khiến du khách say mê bởi những con ngõ nhỏ lát gạch, mái ngói rêu phong, và những căn nhà cổ mang đậm dấu ấn đồng bằng Bắc Bộ. Bạn có thể ghé thăm:

• Đình làng Bát Tràng: Nơi thờ tổ nghề gốm và diễn ra nhiều lễ hội truyền thống.
• Ngôi nhà cổ Vạn Vân: Không gian trưng bày hơn 400 hiện vật gốm cổ từ thời Lý – Trần – Lê – Nguyễn.
• Con đường bích họa: Được vẽ bởi chính tay nghệ nhân và cư dân làng, phản ánh chân thực cuộc sống làng nghề xưa – nơi bạn có thể “check-in” mỏi tay mà vẫn không chán.

3.4. Bảo tàng Gốm Bát Tràng

Một điểm nhấn hiện đại giữa ngôi làng gốm trăm tuổi chính là Bảo tàng Gốm Bát Tràng – công trình nghệ thuật độc đáo do KTS Hoàng Thúc Hào thiết kế, nổi bật với kiến trúc xoắn ốc bằng gốm, lấy cảm hứng từ bàn xoay gốm truyền thống.

Tại đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng hàng trăm hiện vật gốm cổ và đương đại, mà còn có thể tham gia các triển lãm nghệ thuật, workshop sáng tạo, hoặc “chill” nhẹ tại quán cà phê nằm ngay trong khuôn viên bảo tàng.

4. Làng nghề giữa thời đại hiện đại

• Sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của công nghệ và thị trường, gốm Bát Tràng vẫn giữ được hồn cốt truyền thống nhưng không ngừng đổi mới về mẫu mã, công nghệ sản xuất và trải nghiệm khách hàng. Nhiều xưởng gốm hiện nay đã áp dụng mô hình “du lịch kết hợp trải nghiệm thủ công”, vừa giúp tăng thu nhập, vừa bảo tồn nghề tổ.

• Sự xuất hiện trên thị trường quốc tế

Gốm Bát Tràng không chỉ phổ biến ở thị trường nội địa mà còn được xuất khẩu sang các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, EU… Nhiều sản phẩm được đánh giá cao về tính nghệ thuật, độ bền và tính ứng dụng.

5. Hướng dẫn tham quan làng gốm Bát Tràng

Để có một chuyến tham quan làng gốm Bát Tràng thật trọn vẹn, bạn nên chuẩn bị trước một số thông tin quan trọng về thời gian hoạt động, giá vé, các điểm tham quan nổi bật và hoạt động trải nghiệm. Dưới đây là tất cả những gì bạn cần biết để khám phá trọn vẹn không gian làng nghề truyền thống nổi tiếng này.

Giờ mở cửa:

• Làng mở cửa đón khách cả ngày, thường từ sáng sớm đến khoảng 17h30

• Khuyến khích đi vào buổi sáng hoặc xế chiều để tránh nắng gắt và đông đúc

Vé tham quan & hoạt động trải nghiệm:

Vào làng: Miễn phí – du khách có thể thoải mái dạo quanh, tham quan các xưởng gốm, chợ gốm, nhà cổ và gian hàng thủ công

Trải nghiệm nặn gốm:

• Giá tham khảo: 50.000đ/lượt/người

• Bao gồm đất nặn, bàn xoay, hướng dẫn viên hướng dẫn tận tình

• Có thể mang sản phẩm về làm kỷ niệm hoặc nung tại chỗ (tốn thêm phí và thời gian chờ)

Bảo tàng Gốm Bát Tràng – Trung tâm tinh hoa làng nghề:

• Vé vào cửa: 50.000đ/người (miễn phí cho trẻ em dưới 1m)

• Nơi trưng bày lịch sử, quy trình làm gốm, các tác phẩm nghệ thuật độc đáo của nghệ nhân Bát Tràng

Xe điện tham quan làng:

• Xe buýt nội làng: 20.000đ/lượt/người

• Hoặc thuê xe riêng cho nhóm: 240.000đ – 360.000đ/xe (12 chỗ), tour kéo dài 45–60 phút

Một vài lưu ý nhỏ:

• Hãy chuẩn bị giày bệt, mũ và nước uống nếu bạn muốn đi bộ dạo làng

• Nên mang theo túi vải nếu có ý định mua quà lưu niệm (để hạn chế sử dụng túi nylon)

• Đừng ngại bước vào các xưởng nhỏ ven đường – đôi khi bạn sẽ gặp những nghệ nhân rất thân thiện, sẵn sàng kể cho bạn nghe câu chuyện về từng món đồ gốm

Cùng Tuốtz khám phá thêm nhiều địa điểm kỳ thú khác ở Việt Nam nhé!