Nha Trang Giữa thành phố biển Nha Trang hiện đại, vẫn còn đó một công trình nhuốm màu thời gian, nơi lưu giữ ký ức về vương triều Chăm Pa hùng mạnh – Tháp Bà Ponagar. Hơn 1.200 năm trôi qua, ngọn tháp vẫn sừng sững trên đồi Cù Lao, phường Vĩnh Phước, như một minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa Chăm. Không chỉ là điểm hành hương linh thiêng, Tháp Bà còn là điểm đến du lịch nổi tiếng, nơi du khách tìm thấy sự giao thoa giữa lịch sử, kiến trúc và tâm linh.
1. Giới thiệu về Tháp Bà Ponagar
Theo các nhà nghiên cứu, Tháp Bà Ponagar được xây dựng trong khoảng thế kỷ VIII – XIII, thời kỳ vương triều Chăm Pa đang hưng thịnh. Đây là một trong những công trình tôn giáo quan trọng bậc nhất, dành để thờ nữ thần Ponagar – còn gọi là “Mẹ xứ sở”. Trong tín ngưỡng Chăm, bà được tôn kính là vị thần sáng tạo, ban phát sự màu mỡ cho đất đai, mùa màng và cuộc sống. Người dân tin rằng chính bà đã tạo ra cây cối, gỗ quý, lúa gạo và dạy con người nghề trồng trọt, dệt vải – những yếu tố căn bản nuôi dưỡng sự thịnh vượng của cả cộng đồng.
Qua hàng nghìn năm với chiến tranh, thiên tai và sự bào mòn của thời gian, nhiều hạng mục đã bị hư hại, song quần thể tháp vẫn giữ được dáng hình uy nghi, toát lên giá trị lịch sử và nghệ thuật vô song. Mỗi viên gạch đỏ, mỗi đường chạm khắc tinh xảo đều là minh chứng cho trình độ xây dựng và điêu khắc tuyệt vời của người Chăm cổ.
Ngày nay, Tháp Bà Ponagar không chỉ là nơi hành hương linh thiêng của người dân bản địa mà còn được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt, trở thành điểm đến văn hóa – tâm linh tiêu biểu, nơi hội tụ và tôn vinh tinh hoa nghệ thuật Chăm Pa trường tồn cùng thời gian.
2. Kiến trúc – Tuyệt tác gạch nung Chăm Pa
Nhìn từ xa, Tháp Bà Ponagar nổi bật với sắc gạch đỏ au rực rỡ, uy nghi trên nền trời xanh thẳm và biển cả mênh mông. Quần thể kiến trúc gồm ba tầng chính:
-
Tầng thấp: Trước đây có các cổng tháp nhưng nay chỉ còn lại nền gạch, gợi nhớ lịch sử huy hoàng một thời.
-
Tầng giữa: Hệ thống nhà dài dành cho khách hành hương nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật.
-
Tầng trên: Nơi đặt các ngôi tháp, trong đó tháp chính Ponagar cao gần 23m, được xây dựng bằng gạch nung khít tuyệt đối, đến mức không hề thấy mạch vữa.
Điểm độc đáo của kiến trúc Chăm Pa nằm ở kỹ thuật xây gạch bí ẩn, mà đến nay các nhà khoa học vẫn chưa giải mã hoàn toàn. Trên các bức tường, phù điêu và tượng đá khắc họa hình ảnh các vị thần Hindu, những vũ nữ Apsara uyển chuyển, cùng vô số họa tiết trang trí cầu kỳ. Đặc biệt, bên trong tháp chính đặt tượng nữ thần Ponagar bằng đá hoa cương cao 2,6m, ngồi trên tòa sen, toát lên vẻ đẹp vừa uy nghiêm, vừa hiền từ – biểu tượng linh thiêng của vùng đất Nha Trang.
3. Giá trị tâm linh – Lễ hội Tháp Bà Ponagar
Không chỉ là công trình kiến trúc, đây còn là trung tâm tín ngưỡng quan trọng của người Chăm và người Việt. Hằng năm, từ ngày 20 – 23/3 âm lịch, nơi đây diễn ra Lễ hội Tháp Bà Ponagar – một trong những lễ hội lớn nhất miền Trung, được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trong lễ hội, hàng ngàn người dân và du khách hành hương về dâng hương, cầu nguyện cho mùa màng bội thu, cuộc sống an lành. Các nghi lễ trang trọng như lễ Mộc dục (tắm tượng), lễ Tế Thánh, lễ Dâng hương được tổ chức trong không khí linh thiêng. Bên cạnh đó là những hoạt động văn hóa – nghệ thuật truyền thống: múa bóng, hát văn, hát chầu văn… tạo nên không gian vừa rực rỡ vừa huyền bí.
4. Trải nghiệm du lịch – Điểm hẹn văn hóa và tâm linh
Đến với Tháp Bà Ponagar, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính mà còn có những trải nghiệm đặc biệt:
- Khám phá nghệ thuật điêu khắc Chăm Pa: chiêm ngưỡng những bức phù điêu tinh xảo, tái hiện các vị thần và huyền thoại Ấn Độ giáo.
- Tham gia lễ hội: hòa mình vào không khí linh thiêng, sống động của một trong những lễ hội lớn nhất miền Trung.
- Ngắm cảnh Nha Trang từ trên cao: từ đồi Cù Lao, toàn cảnh thành phố và vịnh biển hiện ra tuyệt đẹp, đặc biệt vào lúc hoàng hôn.
- Trải nghiệm văn hóa Chăm: tìm hiểu trang phục, điệu múa, âm nhạc dân gian Chăm qua các hoạt động trình diễn tại khu di tích.
5. Gợi ý điểm đến gần Tháp Bà Ponagar Nha Trang
Sau khi tham quan Tháp Bà Ponagar, du khách có thể kết hợp khám phá nhiều địa điểm hấp dẫn xung quanh:
-
Suối khoáng nóng Tháp Bà – thư giãn với trải nghiệm tắm bùn khoáng, chỉ cách Tháp vài phút đi bộ.
-
Chùa Long Sơn – ngôi chùa nổi tiếng với tượng Phật trắng khổng lồ, biểu tượng tâm linh đặc trưng của Nha Trang.
-
Chợ Đầm – khu chợ sầm uất, nơi mua sắm đặc sản và quà lưu niệm phong phú.
-
Hòn Chồng – Hòn Vợ – thắng cảnh thiên nhiên độc đáo với những khối đá khổng lồ bên bờ biển xanh mát.
6. Thông tin tham khảo
Để chuyến tham quan Tháp Bà Ponagar thuận lợi và trọn vẹn, bạn có thể tham khảo các thông tin sau:
-
Địa chỉ: Đường 2 Tháng 4, phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang, Khánh Hòa.
-
Giờ mở cửa: 6h00 – 18h00 hằng ngày.
-
Giá vé tham khảo: 30.000đ/người lớn; miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi.
-
Hoạt động chính: Tham quan kiến trúc độc đáo, tham gia lễ hội truyền thống và chiêm bái nữ thần Ponagar.
Đừng quên theo dõi Tuốtz để khám phá thêm nhiều điểm đến thú vị và những trải nghiệm ẩm thực đáng nhớ khắp Việt Nam!